Συστάσεις για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων κλιμακτηρίου σε ασθενείς μετά από γυναικολογικό καρκίνο βάσει κοινού πορίσματος της ΕυρωπαΪκής Εταιρίας Εμμηνόπαυσης (EMAS) και της Διεθνούς Εταιρίας Γυναικολογικού Καρκίνου (IGCS).
IJGC, vol 30, Issue 4, April 2020
Παγκοσμίως, περίπου 1,3 εκ. νέες περιπτώσεις γυναικολογικού καρκίνου διαγιγνώσκονται ετησίως. Το 2018 διαγνώστηκαν 570.000 νέες ασθενείς με καρκίνο τραχήλου μήτρας, 382.000 με καρκίνο μήτρας, 295.000 με καρκίνο ωοθήκης, 44.000 με καρκίνο αιδοίου και 17600 με καρκίνο κόλπου.
Αναλόγως του τύπου και του σταδίου της νόσου, οι θεραπείες περιλαμβάνουν εξαίρεση της μήτρας με ή χωρίς αφαίρεση και των δυο ωοθηκών, ακτινοθεραπεία και χημειοθερα-πεία, με αποτέλεσμα την εμφάνιση πρώιμης εμμηνόπαυσης στις γυναίκες<45ετ., οστεοπό-ρωση, καρδιαγγειακές και νοητικές διαταραχές σε μεγαλύτερες ηλικίες. Η εμμηνόπαυση που προκαλείται μετά από χειρουργική εξαίρεση των ωοθηκών συχνά συμβαίνει ταχύτερα και με μεγαλύτερη ένταση συγκριτικά με την φυσική εμμηνόπαυση.
Η συστηματική χορήγηση ορμονικής θεραπείας στις εμμηνοπαυσιακές γυναίκες χωρίς ιστορικό καρκίνου είναι γνωστό ότι έχει ένα ευνοϊκό προφίλ οφέλους -κινδύνου στις ηλικίες < 60ετ. και για μέχρι 10 έτη μετά την εμμηνόπαυση.
Η αντιμετώπιση των κλιμακτηριακών συμπτωμάτων στις ασθενείς μετά από γυναικολογικό καρκίνο εξαρτάται από την ηλικία, τον τύπο του καρκίνου, το στάδιο, τις συν- υπάρχουσες παθήσεις και τη χρήση άλλων ορμονικών σκευασμάτων.
Συνοπτικά, το κοινό αυτό πόρισμα κατέληξε βασιζόμενο σε μια εκτεταμένη ανασκόπηση της πιο πρόσφατης βιβλιογραφίας και τη γνώμη των πλέον ειδικών στα εξής׃
- Η αποτελεσματικότητα και ασφάλεια των διαφόρων ορμονικών σκευασμάτων στις γυναίκες με ιστορικό γυναικολογικού καρκίνου δεν έχει εξετασθεί στις περισσότερες μελέτες. Παρά το ότι τα δεδομένα που αφορούν τη χρήση της τοπικής ενδοκολπικής θεραπείας με οιστρογόνα είναι λίγα, η πολύ χαμηλή περιεκτικό-τητα σε οιστρογόνα και η πολύ μικρή συστηματική απορρόφηση τους ώστε η ολική ετήσια χορηγούμενη κολπική δόση να αντιστοιχεί στην κοινή ημερήσια συστηματική δόση του 1 mg που δίδεται από το στόμα την καθιστούν μια μάλλον ασφαλή θεραπεία.
- Η θεραπεία με οιστρογόνα αντεδείκνυται στις γυναίκες που λαμβάνουν αντι-οιστρο-γόνα. Ως αρχική θεραπεία συστήνονται μη ορμονικές θεραπείες, όπως αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης ή νορεπινεφρίνης, κλονιδίνη και γαμπαπεντίνη για συστηματική χορήγηση ή χρήση βιοπροσκολλητικών ενυδατικών και λιπαντικών κρεμών για αιδοιοκολπική ατροφία. Η θεραπεία με laser για την κολπική ατροφία είναι μια νέα τεχνική, αλλά μεγαλύτερες μακροχρόνιες μελέτες απαιτούνται για να διαπιστωθεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά τους.
- Τα περιορισμένα δεδομένα (μια τυχαιοποιημένη μελέτη 1236 ασθενών και μια ανασκόπηση στην Cochrane) δηλώνουν ότι γυναίκες με αρχικά στάδια χαμηλό-βαθμου καρκίνου μήτρας ή και άτυπης ενδομήτριας υπερπλασίας μπορούν να λάβουν συστηματικά ή τοπικά οιστρογόνα. Αντενδείκνυται, όμως, η χρήση τους σε αρχικά στάδια καρκίνου με χαρακτηριστικά υψηλού κινδύνου ή πιο προχωρημένα στάδια. Σε αυτές τις περιπτώσεις μη ορμονική θεραπεία συνίσταται.
- Έλεγχος για υποδοχείς οιστρογόνων και προγεστερόνη θα πρέπει να γίνει στους όγκου σαρκωμάτων για να αποφασισθεί αν η νέα γυναίκα μπορεί να λάβει ορμονική θεραπεία. Τα χαμηλόβαθμα στρωματικά σαρκώματα μπορούν να ανταποκριθούν σε προγεσταγόνα αν φέρουν υποδοχείς, και άρα να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των κλιμακτηριακών συμπτωμάτων. Δεν υπάρχουν δεδομένα για τους όγκους που δεν έχουν υποδοχείς.
- Η ορμονική θεραπεία στις γυναίκες με ιστορικό μη ορώδους επιθηλιακού καρκίνου ωοθήκης δεν φαίνεται να σχετίζεται με μικρότερη συνολική επιβίωση ή μικρότερο διάστημα ως την υποτροπή της νόσου, ιδίως στους ενδομητριοειδείς χω-ρίς υπολειμματική νόσο μετά το χειρουργείο, τους βλεννώδεις και τους διαυγοκυτ-ταρικούς καρκίνους. Δεν υπάρχουν δεδομένα για τους υψηλόβαθμους ορώδεις καρκίνους, ενώ αντενδείκνυται στα προχωρημένα στάδια των χαμηλόβαθμων ορωδών και των κοκκιοκυτταρικών όγκων. Χρειάζεται εξατομίκευση ως προς τα οφέλη της χρήσης ορμονών σε γυναίκες με όγκο οριακής κακοήθειας αφού δεν υπάρχουν δεδομένα, αλλά δεν θα ήταν άτοπο να χρησιμοποιηθούν στις γυναίκες αυτές με πλήρως εξαιρεμένη νόσο.
- Δεν αντενδείκνυται η ορμονική θεραπεία στις γυναίκες με καρκίνο τραχήλου της μήτρας, αν και αυτές με αδενοκαρκίνωμα τραχήλου μήτρας φέρουν οιστρογονικούς υποδοχείς σε 39% των όγκων, που, όμως, δεν φαίνεται να επηρεάζουν τη συνολική επιβίωση και το διάστημα χωρίς επανεμφάνιση της νόσου. Οι περιορισμένες μελέτες δεν αναδεικνύουν χειρότερη επιβίωση στις ασθενείς με πλακώδες καρκίνο τραχήλου μήτρας.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Εξατομικευμένη προσέγγιση στη θεραπεία των κλιμακτηριακών συμπτωμάτων και της οστεοπόρωσης χρήζουν οι γυναίκες με ιστορικό γυναικολογικού καρκίνου. Πρέπει να ληφθούν υπόψη η ηλικία, ο τύπος καρκίνου, το στάδιο της νόσου και οι συνυπάρχουσες θεραπείες και νόσοι. Η απόφαση θα πρέπει να λαμβάνεται από εξειδικευμένη ομάδα. Η έλλειψη δεδομένων είναι σημαντική.