Ενδομητρίωση
Τι ακριβώς είναι η ενδομητρίωση;
Η ενδομητρίωση είναι μια επώδυνη πάθηση που ταλαιπωρεί αρκετές γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας κατά την οποία ο ιστός ο οποίος φυσιολογικά βρίσκεται μόνο μέσα στη μήτρα, το λεγόμενο και ενδομήτριο, μπορεί να αναπτυχθεί για άγνωστο, δυστυχώς, λόγο σε διαφορετικά μέρη του σώματος της γυναίκας, όπως πχ. στις ωοθήκες, τις σάλπιγγες, το κοιλιακό τοίχωμα, το περιτόναιο και αλλού. Πολύ συχνά, εμφανίζεται όταν υπάρχει ήδη κληρονομική προδιάθεση για την εκδήλωση της νόσου. Υπολογίζεται πως η κόρη ή η αδελφή μιας γυναίκας που πάσχει από ενδομητρίωση έχει 7 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξει την πάθηση σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη γυναίκα. Μπορεί να επηρεάσει πολλές πτυχές της καθημερινότητας μιας γυναίκας, συμπεριλαμβάνοντας την γενική της φυσική κατάσταση, το συναισθηματικό της ‘καλώς έχειν’ καθώς και την καθημερινή της ρουτίνα.
Πόσο συχνή είναι η εμφάνιση της ενδομητρίωσης;
Τουλάχιστον το 10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας πάσχει από ενδομητρίωση. Σε πολλές περιπτώσεις, η νόσος δεν εκδηλώνεται και δρα σιωπηλά χωρίς ιδιαίτερα συμπτώματα, προκαλώντας βλάβες στο αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας. Το 30% περίπου των γυναικών που επισκέπτονται το γυναικολόγο τους με διάφορα προβλήματα, τελικά πάσχει από ενδομητρίωση. Επιπλέον, το 40% των γυναικών με πρόβλημα υπογονιμότητας πάσχει από ενδομητρίωση.
Που εμφανίζεται η ενδομητρίωση;
Οι ενδομητριωσικές εστίες παρατηρούνται στην πύελο, στο έντερο, στην ουροδόχο κύστη, στις ωοθήκες, στις σάλπιγγες, μεταξύ ουροδόχου κύστης και μήτρας, μεταξύ μήτρας και ορθού, στο περιτόναιο και στο διάφραγμα. Σε σπάνιες περιπτώσεις, υπάρχουν εστίες στους πνεύμονες και τα νεφρά.
Ποιά είναι τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης;
Πάνω από 40% των γυναικών με ενδονητρίωση μπορεί να μην έχουν κανένα σύμπτωμα και να βρεθεί η πάθηση σε έναν τυχαίο γυναικολογικό έλεγχο ρουτίνας όπως, στον ενδοκολπικό υπέρηχο. Οι γυναίκες που εμφανίζουν συμπτώματα της πάθησης, μπορεί να έχουν:
Πόνο στην περίοδο (δυσμηνόρροια).
Πόνο κατά την διάρκεια ή μετά την σεξουαλική επαφή (δυσπαρευνία)
Πόνο χαμηλά στην κοιλιά
Χρόνιο Πυελικό πόνο
Βαριά περίοδο
Δυσκολίες στην επίτευξη κύησης (υπογονιμότητα)
Πόνο κατά την αφόδευση ή την ούρηση, ιδίως κατά την περίοδο
Αιμορραγία από τον πρωκτό κατά τις ημέρες της περιόδου
Το πιο συχνό σύμπτωμα είναι ο πόνος. Μπορεί να είναι μια απλή, σαν αίσθημα βάρους, ενόχληση χαμηλά στην κοιλιά, στην λεκάνη ή χαμηλά πίσω στη μέση αλλά μπορεί και να είναι πολύ έντονος, να ξεκινά αρκετές ημέρες πριν την περίοδο, να επιδεινώνεται κατά την περίοδο και να μην ανταποκρίνεται στα παυσίπονα. Ο πόνος μπορεί να επηρεάσει κάθε γυναίκα σε διαφορετικό βαθμό, ανάλογα με το σημείο πού γίνεται αισθητός, το πότε εμφανίζεται και το πόσο δυνατός είναι!
Μερικές από τις πάσχουσες, μένουν έγκυες εύκολα ενώ άλλες έχουν δυσκολία διαφόρου βαθμού. Έτσι, μπορεί η γυναίκα να προσπαθεί πάνω από ένα έτος να μείνει έγκυος χωρίς επιτυχία, χωρίς να υπάρχει κάποιο σύμπτωμα. Το 40% αυτών θα εμφανίσουν μικρές εστίες ενδομητρίωσης κατά τη λαπαροσκόπηση οι οποίες έχουν άμεση σχέση με την υπογονιμότητα του ζευγαριού. Ωστόσο, και οι γυναίκες οι οποίες έχουν ενδομητρίωση μπορούν να συλλάβουν παιδιά φυσιολογικά.
Πόσο γρήγορα τίθεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι αρκετά δύσκολη. Πάρα πολλές γυναίκες έχουν εστίες της νόσου χωρίς ωστόσο να το γνωρίζουν. Σε κάποιες γυναίκες μπορεί να περάσουν χρόνια μέχρι να τεθεί η διάγνωση. Αυτό μπορεί να συμβεί διότι:
Κανένα σύμπτωμα δεν μπορεί με βεβαιότητα να επιβεβαιώσει τη διάγνωση της ενδομητρίωσης.
Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης μοιάζουν με αυτά άλλων παθήσεων, όπως το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου.
Διαφορετικές γυναίκες έχουν διαφορετικά συμπτώματα.
Κάποιες γυναίκες μπορεί να μην έχουν καθόλου συμπτώματα, αν και έχουν ενδομητρίωση σοβαρού βαθμού.
Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;
Η λεπτομερής λήψη ιστορικού και η προσεκτική κλινική εξέταση από τον Ιατρό είναι σημαντικά για να θέσει κανείς την υποψία για την ύπαρξη της νόσου. Παρότι πολύ συχνά απαντώνται ενδομητριωσικές κύστες στις ωοθήκες (ενδομητρίωμα), τις περισσότερες φορές η κλινική εξέταση και το υπερηχο-γράφημα δεν αρκούν για δώσουν μια σίγουρη διάγνωση.
Ο πιο σίγουρος και αποδεδειγμένος τρόπος για τη διάγνωση της ενδομητρίω-σης είναι η διενέργεια Λαπαροσκόπησης. Πρόκειται για μια ενδοσκοπική επέμβαση, κατά την οποία εισάγεται μια λεπτή κάμερα στην κοιλιακή χώρα και εξετάζονται τα γυναικεία όργανα, η ουροδόχος κύστη, το έντερο και τα κοιλιακά τοιχώματα. Οι εστίες της ενδομητρίωσης φαίνονται σαν μικρά μαύρα στίγματα που αναπτύσσονται στην εξωτερική επιφάνεια της μήτρας, στις ωοθήκες, πάνω στο έντερο, την κύστη ή και το εσωτερικό τοίχωμα της κοιλιάς, σε πτυχές και σε θυλάκους της εσωτερικής επένδυσης της κοιλιάς, κάνοντας πολλές φορές όλα αυτά τα όργανα να κολλούν μεταξύ τους και να δημιουργούνται «συμφύσεις». Δεν είναι σπάνιο η διάγνωση της ενδομητρίωσης να γίνει τυχαία κατά τη διάρκεια λαπαροσκοπικής επέμβασης που γίνεται για άλλο γυναικολογικό πρόβλημα. Δυστυχώς, δεν είναι ακόμη εφικτή η διάγνωση χωρίς τη λαπαροσκόπηση.
Πως αντιμετωπίζεται;
Η αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης είναι εξατομικευμένη, ανάλογα με την σοβαρότητα των συμπτωμάτων και την επίδραση στην καθημερινότητα, την ανάγκη για τεκνοποίηση, το ιδιαίτερο ατομικό και γυναικολογικό ιστορικό και την επιθυμία της γυναίκας. Η θεραπεία της ενδομητρίωσης είναι χειρουργική/λαπαροσκοπική, φαρμακευτική ή συνδυασμός και των δύο.
Χειρουργική θεραπεία
Η καλύτερη και πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση επιτυγχάνεται με την λαπαροσκόπηση που προσφέρει χειρουργική διάγνωση και θεραπεία σε ένα βήμα. Έγκειται στην προσπάθεια ανακούφισης από τα συμπτώματα και διατήρησης της γονιμότητας. Αφορά κυρίως νεαρές γυναίκες με ενδομητρίωση και υπογονιμότητα και αποσκοπεί στη θερμική καταστροφή των εστιών, εξαίρεση των ενδομητριωσικών κύστεων από τις ωοθήκες διατηρώντας όσο περισσότερο υγιή ωοθηκικό ιστό, λύση των συμφύσεων και απελευθέρωση των σαλπίγγων και των ωοθηκών. Επιτυγχάνουμε λοιπόν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα: εκρίζωση της πάθησης σε μεγάλη έκταση και για μεγάλο χρονικό διάστημα με μικρότερο ποσοστό επανεμφάνισης και αυξάνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τα ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης, είτε με φυσικό τρόπο σύλληψης, είτε με υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (πρόκληση ωορρηξίας, εξωσωματική γονιμοποίηση). Σε περιπτώσεις ασθενών που υποφέρουν από σοβαρά συμπτώματα και όταν η γυναίκα έχει ολοκληρώσει την οικογένειά της, ο ιατρός μπορεί να προχωρήσει σε αφαίρεση των ωοθηκών, της μήτρας και μέρους του εντέρου.
Φαρμακευτική θεραπεία
Η φαρμακευτική θεραπεία από μόνη της δεν θεραπεύει την ενδομητρίωση . Η επιλογή του φαρμάκου και η διάρκεια της θεραπείας ποικίλλει, ανάλογα με την ασθενή. Στοχεύει στην ανακούφιση από τον πόνο και τον περιορισμό της έκτασης της νόσου προεγχειρητικά ή και την καθυστέρηση επανεμφάνισής της μετά από χειρουργείο. Μπορεί να χορηγείται από το στόμα (αντισυλληπτικό χάπι), ως ενέσιμη μορφή, ή ως υπό μορφή ορμονικού “σπιράλ”.
Πρόγνωση της νόσου
Κατά τη διάρκεια της θεραπείας και περίπου 1 έτος μετά από αυτή η ενδομητρίωση είναι υπό καταστολή. Όμως, το 20% των ασθενών εντός 2ετίας και το 40-50% εντός 5ετίας θα υποτροπιάσουν και θα χρειαστούν περαιτέρω αντιμετώπιση. Είναι σημαντικό, επίσης, ότι η ενδομητρίωση αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο ωοθήκης κατά 2-3 φορές, ιδίως στις ηλικίες 40-50 ετών. Περίπου 0,5-0,8% των ενδομητριωσικών κύστεων μπορεί να κρύβουν καρκίνο ωοθήκης.
